In de wandelgangen van politiek Den Haag is het vaak niet de inhoud van een beleidsplan die de boventoon voert, maar de manier waarop cijfers worden gepresenteerd. Statistieken vormen een krachtig instrument in een tijd waarin burgers steeds minder vertrouwen hebben in politiek leiderschap. Wie de cijfers beheerst, beheerst het verhaal. Het probleem is dat cijfers zelden neutraal zijn. Ze worden gemanipuleerd, herverpakt of selectief gedeeld om een politieke boodschap te versterken. Dat geldt voor beleid rondom migratie, veiligheid, gezondheidszorg en de economie. De gevolgen zijn groot omdat burgers zich verlaten op feiten, maar in werkelijkheid slechts geconstrueerde versies van de werkelijkheid voorgeschoteld krijgen.
Een goed voorbeeld komt uit het onderzoek van Platform Investico waarin agenten zelf aangaven dat misdaadcijfers vaak creatief worden bijgehouden. Incidenten die eigenlijk onder zware delicten vallen worden geregistreerd als lichtere overtredingen waardoor de statistieken een gunstiger beeld laten zien. Dit gebeurt niet alleen op straat maar ook in beleidskamers. Politici wijzen op een daling in criminaliteit terwijl agenten zelf waarschuwen dat het dagelijkse werk juist zwaarder wordt. Hier wordt een politiek doel gediend dat niet langer overeenkomt met de realiteit van de samenleving.
Ook het debat rondom asielzoekers en incidenten in opvanglocaties wordt gekenmerkt door dit soort rekenwerk. Volgens de rijksoverheid was in 2024 elf procent van de bewoners van opvangcentra betrokken bij een incident en drie procent verdachte van een misdrijf. Dat klinkt beperkt. Maar onderzoekers van het WODC toonden aan dat het aantal incidenten tussen 2017 en 2022 met bijna negentig procent is gestegen terwijl de populatie slechts met een derde toenam. Door selectief cijfers te kiezen kan de overheid de urgentie bagatelliseren. Politiek Den Haag gebruikt dit vervolgens om beleid uit te stellen of minder streng te formuleren.
De praktijk is dat zowel coalitie als oppositie zich bedienen van dit creatieve rekenen. Partijen die veiligheid centraal stellen benadrukken absolute aantallen incidenten om angst te creëren. Partijen die meer gericht zijn op inclusie en opvang spreken liever over percentages die lager lijken dan het hele plaatje suggereert. In beide gevallen krijgt de burger geen zuiver beeld maar een geconstrueerde waarheid die de politieke agenda dient. Het is niet vreemd dat dit leidt tot wantrouwen richting politiek Den Haag. Wanneer cijfers vooral propaganda zijn verliest beleid zijn legitimiteit.
Het is daarom tijd dat cijfers in Den Haag niet langer gezien worden als politieke wapens, maar als instrumenten om de samenleving te begrijpen. Onafhankelijke instanties zouden een grotere rol moeten spelen bij de presentatie van statistieken zodat de politiek minder ruimte krijgt voor creatief boekhouden. Anders verandert het Binnenhof langzaam in een toneel waar feiten slechts decorstukken zijn.
Typify 