De klaslokalen van vandaag zijn niet meer te vergelijken met die van enkele decennia geleden. Waar vroeger krijtborden en schoolboeken de vaste basis vormden, doen tegenwoordig laptops en digitale borden hun intrede. Daar komt nu een nieuwe laag bovenop, want robots vinden steeds vaker hun weg naar het onderwijs. Van AI in het onderwijs tot telepresence robots en sociale robots die functioneren als klasassistent, de manier waarop kinderen leren verandert ingrijpend.
Een van de meest aansprekende voorbeelden is de AV1 robot van het Noorse bedrijf No Isolation. Deze robot is ontwikkeld voor kinderen die door ziekte langdurig thuis of in het ziekenhuis verblijven. Via de AV1 kunnen ze in real time meedoen met de lessen, contact houden met klasgenoten en zelfs deelnemen aan buitenschoolse activiteiten. Een leerling die maandenlang thuis zat door kanker kon dankzij de robot zijn klas blijven volgen en interactie houden met vrienden. Dit soort telepresence robots bieden meer dan technologie alleen, ze zorgen dat kinderen niet geïsoleerd raken en dat hun schoolcarrière niet stilvalt.
Daarnaast zijn er sociale robots die functioneren als tutor of hulp van de leraar. Deze robots hebben gezichtsuitdrukkingen, spraakherkenning en soms zelfs de mogelijkheid om emoties te herkennen. Ze worden ingezet om kinderen extra uitleg te geven, opdrachten te herhalen of juist spelenderwijs vaardigheden te trainen. Onderzoek toont aan dat kinderen vaak gemotiveerder zijn wanneer ze les krijgen van een robot die hen persoonlijk aanspreekt. Robots als NAO of Pepper worden in steeds meer scholen gebruikt als klasassistent. Ze zijn geen vervangers van de leraar, maar vergroten de mogelijkheden om op maat les te geven.
Ook robotleraren en AI-gestuurde platforms winnen terrein. Kunstmatige intelligentie kan toetsen nakijken, individuele leerpaden aanbieden en fungeren als digitale bijlesdocent. Een leerling die moeite heeft met wiskunde kan bijvoorbeeld een AI gebruiken die stap voor stap uitlegt hoe een formule werkt, zonder ongeduldig te worden of tijdsdruk te ervaren. Voor docenten betekent dit dat repetitieve taken uit handen worden genomen, zodat ze zich meer kunnen richten op persoonlijke begeleiding en pedagogische interactie.
Robots worden ook ingezet om kinderen vertrouwd te maken met techniek en programmeren. Met robots zoals Thymio of via platforms als Open Roberta leren kinderen spelenderwijs de basis van programmeren en kunstmatige intelligentie. Deze aanpak sluit aan bij het streven om jonge generaties klaar te stomen voor een digitale toekomst waarin AI in het onderwijs en robotica onlosmakelijk verbonden zijn met de arbeidsmarkt. Het idee is dat kinderen niet alleen gebruikers worden van technologie, maar ook bouwers die begrijpen hoe systemen werken.
Toch zijn er zorgen. Robots in het onderwijs roepen ethische en pedagogische vragen op. Wat gebeurt er met de sociale ontwikkeling van kinderen wanneer ze te sterk gehecht raken aan een robot die altijd geduldig is. Hoe beschermen we de privacy van leerlingen wanneer data wordt verzameld door slimme systemen. En hoe zorgen we dat de leraar centraal blijft in het leerproces, terwijl robots een ondersteunende rol spelen. Onderzoekers pleiten daarom voor verantwoord gebruik waarbij robots aanvullend zijn en nooit de menselijke interactie verdringen.
Het voordeel is duidelijk. Robots kunnen het lerarentekort helpen verlichten, gepersonaliseerd onderwijs ondersteunen en kinderen met een beperking of ziekte gelijke kansen geven. Een robot kan bovendien eindeloos geduld tonen en informatie herhalen totdat een leerling het begrijpt. Toch blijft de vraag hoe ver we willen gaan. Robots zijn geen mensen en missen empathie, creativiteit en levenservaring die essentieel zijn voor onderwijs.
De stille revolutie in de klas is dus dubbelzinnig. Enerzijds opent de komst van robots deuren naar meer toegankelijkheid en maatwerk. Anderzijds moeten we bewaken dat onderwijs een menselijke kern behoudt. Technologie mag geen doel op zich worden, maar moet altijd in dienst staan van de leerling en de leraar.
De komende jaren zullen bepalend zijn. Als robots en AI zorgvuldig worden geïntegreerd kan Nederland een voorloper worden in modern en inclusief onderwijs. Dan worden robots geen bedreiging maar een waardevolle aanvulling, een digitale assistent naast de meester en de juf, die kinderen helpt groeien in een wereld waar mens en machine elkaar ontmoeten.
Typify 