De dood van Charlie Kirk legt een harde waarheid bloot over onze mediacultuur. Binnen enkele uren werd hij door politieke bondgenoten verheven tot martelaar. Niet om wie hij werkelijk was, maar omdat hij als symbool bruikbaar is. Zijn uitspraken over zwarte mensen, homo’s en andere minderheden waren vaak polariserend en kwetsend. Toch wordt hij nu door velen neergezet als een verbinder die nooit iets verkeerds zei. Dat is de logica van een mediamodel dat emotie, symbolen en conflict beloont.
Sociale media optimaliseren niet voor nuance of waarheid maar voor betrokkenheid. Jarenlang kregen boze reacties op Facebook extra gewicht waardoor polariserende berichten meer bereik kregen. Onderzoek laat zien dat onware politieke berichten zich sneller en verder verspreiden dan ware informatie. Vooral omdat ze emotie en verontwaardiging oproepen. Algoritmes versterken dit mechanisme en creëren een onevenwichtig informatiedieet. Experimenten rond de Amerikaanse verkiezingen van 2020 laten zien dat het veranderen van de feed iemands politieke overtuiging niet direct omgooit. Wel verandert welke informatie men te zien krijgt en hoeveel extremere bronnen voorbij komen. Op YouTube en TikTok worden gebruikers relatief vaker naar polariserende kanalen geleid. X geeft vooral bekendere gelijkgestemde accounts meer bereik. Dit is geen bewuste keuze van gebruikers, maar het gevolg van aanbevelingssystemen die clicks en kijktijd boven alles stellen.
Ook in Europa groeit de zichtbaarheid van de uitersten. In Duitsland wint de AfD terrein terwijl Frankrijk politiek klem zit tussen drie blokken. In het Europees Parlement bleven de grote middenpartijen de grootste, maar de flanken groeiden. Het midden bestaat dus nog wel, maar levert minder virale beelden op en verdwijnt zo uit de aandacht. Daarnaast wordt de polarisatie versterkt door generatieve AI. Britse onderzoekers en parlementaire commissies tonen aan dat AI-beelden rond immigratie extra engagement opleveren. Frankrijk onderzoekt TikTok vanwege verslavende effecten en onevenwichtige aanbevelingen. De Europese Unie probeert in te grijpen met de Digital Services Act en nieuwe regels rond politieke advertenties. Meta stopt zelfs tijdelijk met politieke advertenties in de EU om aan die regels te voldoen.
Charlie Kirk was voor zijn achterban een boegbeeld en voor zijn tegenstanders een aanjager van verdeeldheid. Zijn dood werd direct omgezet in digitale valuta. Er verschenen AI-video’s met eerbetoon en memetische beelden over de dader. Het was minder een moment van rouw dan van instrumentalisering. Het algoritme waardeert emotie en wij tegen ze verhalen boven feitelijke context.
De meerderheid is er nog steeds, maar raakt onzichtbaar. In de Verenigde Staten identificeert nog altijd een groot deel zich als gematigd. In Europa geven kiezers in onderzoeken aan dat kosten van leven en veiligheid belangrijker zijn dan identiteitskwesties. Toch krijgen juist de extreme geluiden de aandacht omdat die beter scoren in het digitale verdienmodel. Emotionele reacties klikken beter dan nuance. Netwerken van politieke influencers versterken elkaars frames en algoritmes pushen herhaling van dezelfde bronnen. Gen AI verlaagt de drempel om extreem deelbare beelden te maken die viraal gaan. Het resultaat is een scheefgetrokken publieke ruimte.
Het midden moet verhalen vertellen die problemen benoemen en oplossingen laten zien. Geen morele vingertjes maar concrete voorbeelden. Individuen kunnen hun eigen feed bewuster instellen door diversere bronnen te volgen. Langzame media zoals nieuwsbrieven en podcasts verdienen meer steun omdat ze ontsnappen aan de logica van engagement. En er moet druk blijven op wetgeving en audits zodat platformen transparant worden over hun algoritmes.
De meerderheid is niet verdwenen. Ze is weggedrukt door een systeem dat polarisatie en verontwaardiging commercieel aantrekkelijk maakt. De dood van Charlie Kirk liet zien hoe een tragedie direct werd vermarkt in de digitale strijd. De uitweg ligt in het zichtbaar maken van het midden. Dat vraagt om bewuste keuzes van burgers, media en politiek. Minder spectaculair maar harder nodig dan ooit.
Typify 