Het politieke speelveld wordt steeds vaker gedomineerd door cijfers. Niet omdat cijfers neutraal de werkelijkheid beschrijven, maar omdat ze gebruikt worden als wapen. Zowel links als rechts bedienen zich van dit instrument en beide kanten gebruiken de cijfers op een manier die hun eigen verhaal ondersteunt. Daarmee worden cijfers geen middel om beleid te begrijpen maar propaganda waarmee kiezers worden beïnvloed.
Links kiest er vaak voor om criminaliteitscijfers te relativeren. Wanneer blijkt dat asielzoekers oververtegenwoordigd zijn in misdrijven wordt gewezen op sociaaleconomische factoren. Het argument luidt dat wanneer je arme en laagopgeleide Nederlanders apart bekijkt de criminaliteit niet hoger is dan onder asielzoekers. Dit lijkt overtuigend, maar gaat voorbij aan de realiteit dat de overtocht naar Europa duur is en dat veel migranten in hun thuisland al een opleiding hebben afgerond. De veronderstelling dat het gaat om kansarme groepen klopt dus niet zonder meer. Het bagatelliseren van cijfers is een strategie om spanningen in het debat te temperen, maar het ondermijnt tegelijkertijd het vertrouwen van burgers die de cijfers anders ervaren.
Rechts doet het tegenovergestelde. Daar worden cijfers opgeblazen en uitvergroot om angst te creëren. Incidenten die zich concentreren in grote steden worden gepresenteerd alsof het hele land er last van heeft. Burgers in kleinere gemeenten die nauwelijks te maken hebben met de problematiek worden toch aangesproken op basis van deze overdrijving. Het gevolg is dat angst en wantrouwen groeien, terwijl de dagelijkse realiteit veel genuanceerder is. Zo ontstaat een politiek klimaat waarin oplossingen steeds extremer klinken terwijl het probleem vaak regionaal en contextueel is.
Beide strategieën laten zien dat cijfers niet neutraal zijn maar onderdeel van een strijd om het publieke verhaal. Investico toonde aan dat ook binnen politie en beleid misdaadcijfers bewust anders worden geclassificeerd om politieke doelen te dienen. Hierdoor dalen de officiële cijfers terwijl agenten zelf een zwaardere praktijk ervaren. Het toont hoe cijfers veranderen in een instrument van macht in plaats van een bron van kennis.
Het is de taak van journalistiek en wetenschap om deze mechanismen bloot te leggen. Niet door nog meer cijfers te presenteren, maar door duidelijk te maken hoe cijfers worden gebruikt en misbruikt. Zolang links en rechts blijven rekenen met halve waarheden is de burger de dupe. Democratie kan alleen functioneren wanneer feiten niet langer wapens zijn maar fundamenten onder beleid. Het is tijd om die fundamentele draai te maken en de cijfers terug te brengen naar hun oorspronkelijke doel.
Typify 