Een publieke omroep hoort in de eerste plaats verslag te doen van feiten. Toch zie je de laatste jaren dat de NOS steeds meer berichten plaatst die niet alleen informeren, maar ook een narratief neerzetten. Dit gebeurt vooral op sociale media, waar korte formats en pakkende beelden belangrijker zijn dan uitgebreide context. Het gevolg is dat nieuws steeds vaker wordt geframed in plaats van neutraal gebracht.
Dat framen is niet altijd bewust. Sociale media dwingen redacties om in enkele zinnen of in een korte video te laten zien waarom een verhaal relevant is. Maar juist in die beperking sluipt de keuze binnen om een bepaalde invalshoek voorop te zetten. Zo wordt bij maatschappelijke incidenten vaak de nadruk gelegd op gender of minderhedenperspectieven. Dat kan waardevol zijn omdat die groepen vaak onderbelicht zijn. Tegelijk leidt het tot een scheef beeld wanneer het representatieve midden of de meerderheid nauwelijks aan bod komt.
Neem recente berichtgeving over geweld tegen vrouwen. In de reguliere uitzendingen werd nadrukkelijk benoemd dat het om een maatschappelijk probleem van mannen ging. Op sociale media werden diezelfde berichten nog korter samengevat en raakten nuances verder uit beeld. Daarmee werd een frame versterkt dat voor sommige kijkers niet meer in verhouding stond tot de feiten zoals ze later naar buiten kwamen. In het geval van de dood van Lisa speelde bovendien mee dat de afkomst van de verdachte pas later in andere berichtgeving opdook. De eerste indruk was dus een breed maatschappelijk frame, terwijl het specifieke beeld complexer lag.
Een soortgelijke dynamiek zie je bij de verslaggeving over internationale conflicten. In uitgebreide artikelen worden bronnen en context benoemd, maar in de korte posts op Instagram of X ligt de nadruk vaak op menselijk leed of symbolische beelden. Dat spreekt aan en wordt veel gedeeld, maar het frame dat hierdoor ontstaat, kan de indruk wekken dat er weinig oog is voor andere kanten van het verhaal. Vooral in een conflict als dat in Gaza zijn woorden en beelden meer dan informatie. Ze zijn onderdeel van de strijd zelf. Wanneer een publieke omroep daarbij niet voortdurend uitlegt waarom ze bepaalde termen kiest, ontstaat ruimte voor wantrouwen.
Framing is niet hetzelfde als manipuleren. Het is het onvermijdelijke resultaat van keuzes in nieuwsselectie en presentatiewijze. Toch is het belangrijk dat een publieke omroep zich hiervan bewust is en transparant maakt welke keuzes er worden gemaakt. De NOS heeft wel een ombudsman en een correctierubriek, maar het grootste wantrouwen zit niet in fouten die later rechtgezet worden. Het zit in de dagelijkse prioritering van invalshoeken en in de taal die op sociale media wordt gebruikt.
Het gevaar van voortdurend framen is dat een groot deel van de bevolking zich niet meer herkent in de berichtgeving. Zij zien vooral perspectieven die in hun ogen niet representatief zijn. Dat voedt de zoektocht naar alternatieve nieuwskanalen, vaak met een duidelijk politiek profiel. Daarmee verschuift de balans van een brede publieke nieuwsvoorziening naar een versnipperd landschap van bubbels en niches. En wie zich niet gehoord voelt, zoekt al snel zijn gelijk bij kanalen die de tegenstem versterken.
De oplossing ligt niet in het vermijden van sociale media. Het is ook niet nodig om minderhedenstemmen minder vaak aan het woord te laten. De oplossing ligt in balans en in openheid. Geef ook ruimte aan het midden. Laat in posts zien dat er meerdere invalshoeken zijn. Voeg waar mogelijk links toe naar langere artikelen waarin de feiten en context wel volledig staan. En leg uit waarom je een bepaalde invalshoek kiest.
NOS hoeft niet te stoppen met duiden, maar zou er goed aan doen steeds opnieuw het verschil tussen verslag en duiding zichtbaar te maken. Feiten zijn feiten. Frames zijn interpretaties. Door die scheidslijn helder te houden kan de publieke omroep zijn rol als betrouwbare bron behouden en wordt voorkomen dat burgers afhaken of radicaliseren naar de randen van het nieuws.
Typify 