De moord op de zeventienjarige Lisa in Abcoude en Amsterdam heeft Nederland geschokt. Een jong meisje dat willekeurig slachtoffer werd van extreem geweld legt opnieuw de pijnlijke realiteit bloot van femicide. Het begrip wordt vaak door elkaar gehaald met crime passionnel, maar het gaat hier om wezenlijk verschillende verschijnselen. Crime passionnel verwijst naar een impulsieve daad uit jaloezie of emotie terwijl femicide dieper geworteld is. Het is de moord op een vrouw omdat ze vrouw is.
Femicide is een structureel maatschappelijk probleem. Jaarlijks verliezen tientallen vrouwen in Nederland hun leven door geweld dat rechtstreeks verband houdt met hun gender. In de afgelopen tien jaar komt dat neer op honderden slachtoffers. De cijfers laten weinig ruimte voor twijfel. Gemiddeld wordt elke acht dagen een vrouw vermoord. Het gaat vrijwel nooit om onbekenden, maar om partners, ex-partners of andere bekenden die hun grip verliezen en in plaats daarvan geweld gebruiken. Vaak gaat er een geschiedenis van intimidatie, stalking of mishandeling aan vooraf.
Wat deze moorden onderscheidt, is niet de emotie van het moment, maar de systematische ongelijkheid die erachter schuilt. Het idee dat vrouwen bezit zijn. Het gevoel dat een man het recht heeft te bepalen over het leven van een vrouw. Het is dit fundament dat femicide onderscheidt van een crime passionnel en wat het tegelijkertijd zo urgent maakt. Wanneer een vrouw door een man wordt gedood omdat ze zijn macht tart of omdat ze hem negeert spreken we niet over een incident, maar over een patroon dat diep verankerd is in machtsstructuren en genderrollen.
De cijfers tonen een consistent beeld. In sommige jaren gaat het om meer dan veertig vrouwen die in Nederland door moord omkomen. In 2022 waren het er achtenveertig en in 2023 eenenveertig. Vaak wordt het in de media nog steeds aangeduid als familiedrama of passionele moord. Daarmee wordt de systemische kant verdoezeld en blijft de urgentie onderbelicht. In werkelijkheid behoort Nederland in Europa tot de landen waar relatief veel vrouwen door hun partner of ex-partner om het leven komen.
Het verhaal van Lisa laat zien dat femicide niet altijd binnen een relatie hoeft plaats te vinden. Soms treft willekeurig geweld jonge vrouwen die slachtoffer worden, omdat ze kwetsbaar zijn op het verkeerde moment en omdat een dader zijn haat of drang tot controle op hen richt. Toch past ook dit binnen de bredere definitie van femicide omdat de daad voortkomt uit de positie van de vrouw als object van geweld en niet simpelweg uit toeval.
De afgelopen tien jaar bevestigen steeds opnieuw dezelfde patronen. Vrouwen die eerder melding deden van bedreiging maar niet voldoende bescherming kregen. Hulpverlening die signalen onderschatte. Politie die huiselijk geweld als privézaak behandelde. Deze terugkerende tekortkomingen maken femicide tot meer dan een reeks individuele tragedies. Het is een maatschappelijk falen dat jaarlijks tientallen levens kost.
Wie spreekt over femicide erkent dat dit niet gaat over misplaatste liefde of een korte opwelling. Het gaat om macht. Het gaat om haat. Het gaat om ongelijkheid die in de extreemste vorm eindigt in moord. De dood van Lisa maakt opnieuw duidelijk dat zolang femicide niet als structureel probleem wordt erkend, vrouwen in Nederland gevaar lopen louter omdat ze vrouw zijn.
Het is nu aan politiek Den Haag om femicide eindelijk serieus te benoemen en aan te pakken, zodat vrouwen niet langer de prijs betalen met hun leven.
Typify 