De VVD staat op een kruispunt. Met verkiezingen in zicht en dalende peilingen worstelt de partij met een pijnlijk dilemma. Dilan Yeşilgöz zou de frisse opvolger van Mark Rutte worden, maar haar leiderschap wordt nu overschaduwd door strategische fouten, onjuiste uitspraken en een koers die steeds meer kiezers wegjaagt. Binnen de partij wordt gefluisterd over opvolgers, buiten de partij wordt openlijk getwijfeld aan haar geschiktheid. De vraag is niet langer of haar positie onder druk staat, maar of de VVD bereid is het risico te nemen haar als lijsttrekker te laten aanblijven.
Er was een tijd dat Yeşilgöz werd gezien als het frisse, krachtige gezicht van de VVD. Haar persoonlijke verhaal was inspirerend. Een jonge vrouw die als kind met haar gezin uit Turkije vluchtte, in Nederland carrière maakte en opklom tot minister van Justitie en Veiligheid. Een toonbeeld van integratie en ambitie. Toen ze in 2023 het stokje overnam als partijleider, werd ze door velen gezien als de nieuwe belofte voor rechts Nederland. Maar beloftes zijn kwetsbaar. Zeker wanneer de politieke realiteit harder toeslaat dan het campagneteam had voorzien.
Wat begon als een sterke entree in de Haagse arena van partijleiderschap, is de afgelopen maanden langzaam veranderd in een reeks politieke misstappen die steeds zwaarder op haar leiderschap drukken. De stapeling van incidenten, gecombineerd met een dalend vertrouwen onder de eigen achterban, maakt dat de vraag onvermijdelijk is geworden of haar positie nog houdbaar is. Niet alleen voor haarzelf, maar ook voor de electorale kansen van de VVD.
De blunders die blijven hangen
Een van de meest ingrijpende strategische missers was haar openheid voor samenwerking met Geert Wilders. Waar dit misschien bedoeld was om pragmatisch over te komen, gaf het juist het signaal af dat kiezers die balanceren tussen VVD en PVV geen reden hadden om bij de VVD te blijven. Een dure fout, want de PVV kreeg hierdoor niet alleen extra legitimiteit, maar ook de ruimte om zich als de ‘echte’ vertegenwoordiger van rechts te positioneren.
Daarbij kwamen uitspraken die later feitelijk onjuist bleken, zoals de bewering over zogenoemde gestapelde gezinshereniging. Het duurde bijna een jaar voordat die uitspraak werd rechtgezet, en in de politiek is dat een eeuwigheid waarin tegenstanders de tijd hebben om het frame te verankeren.
Het incident rond zanger Douwe Bob, die onterecht van antisemitisme werd beschuldigd, was een ander voorbeeld van hoe publieke uitlatingen zonder voldoende onderbouwing kunnen escaleren. Niet alleen bracht het reputatieschade voor hem, maar ook voor Yeşilgöz, die onzorgvuldigheid verweten werd.
Een leeggelopen verhaal
Naast de incidenten klinkt er een breder verwijt: een gebrek aan ideeën. Analisten en opiniemakers signaleren dat de VVD onder haar leiding inhoudelijk stuurloos oogt. Het gaat te vaak om reageren op incidenten en te weinig om het neerzetten van een consistente visie voor de lange termijn. Dat is des te problematischer nu de verkiezingen in oktober voor de deur staan.
Peilingen laten zien dat het vertrouwen snel slinkt. Waar in juni nog driekwart van de eigen kiezers aangaf vertrouwen te hebben in haar leiderschap, is dat nu gedaald tot de helft. In een partij die traditioneel sterk leunt op het beeld van bestuurlijke stabiliteit, is dat een onheilspellende trend. Zelfs binnen de VVD klinken inmiddels stemmen die waarschuwen dat er opnieuw een electorale nederlaag dreigt.
Het gevaar van de verkeerde strijd
De kern van het probleem lijkt te liggen in een misrekening van het politieke speelveld. Door de nadruk te leggen op harde taal over migratie en veiligheid, hoopt Yeşilgöz het profiel van de VVD te versterken. Maar dat terrein wordt inmiddels veel krachtiger bezet door partijen als de PVV en in mindere mate NSC. Het gevolg is dat de VVD haar traditionele positie als gematigd rechts alternatief dreigt te verliezen, zonder dat er een nieuw, overtuigend verhaal voor in de plaats komt.
Bovendien lijkt de partijtop te onderschatten dat kiezers bij twijfel eerder kiezen voor het ‘origineel’ dan voor een partij die die koers imiteert. De VVD wordt zo niet alleen ingehaald door politieke concurrenten, maar ook door haar eigen gebrek aan koersvastheid.
Machtsdynamiek en mogelijke opvolgers
Achter de schermen wordt steeds luider gesproken over scenario’s voor het geval Yeşilgöz het tij niet weet te keren. Binnen de fractie en het partijbestuur circuleren namen van potentiële opvolgers die zowel inhoudelijk als electoraal sterker zouden staan. Namen als Edith Schippers, met haar ervaren en no-nonsense imago, en Klaas Dijkhoff, populair bij zowel de liberale achterban als het bredere electoraat, vallen regelmatig in interne gesprekken. Ook jongere talenten zoals Ruben Brekelmans worden genoemd als een frisse maar realistische optie voor de lange termijn.
Het grote gevaar voor Yeşilgöz is dat dit soort gesprekken steeds minder fluisterend en steeds meer publiekelijk gevoerd worden. Zodra het beeld ontstaat dat de partijtop haar al heeft afgeschreven, wordt het vrijwel onmogelijk om nog geloofwaardig de verkiezingen in te gaan. In campagnetijd is twijfel dodelijk. En op dit moment lijkt die twijfel zich in rap tempo te verspreiden binnen de VVD.
Houdbaar of niet
De komende weken zullen beslissend zijn. In theorie kan een sterke campagne nog momentum creëren, maar daarvoor is een duidelijke breuk nodig met de fouten van de afgelopen maanden. Dat betekent minder incidentpolitiek, meer inhoud en een zichtbare herdefiniëring van wat de VVD onder Yeşilgöz wil zijn.
Als die omslag uitblijft, zal het beeld beklijven van een partijleider die haar kans heeft gehad maar zich vergaloppeerde. In dat scenario wordt niet alleen haar eigen positie onhoudbaar, maar staat de VVD voor de zoveelste verkiezingsblunder in korte tijd. Een nederlaag die, achteraf gezien, misschien wel voorkomen had kunnen worden.
Typify 