Instabiele vrouwen zetten de toon op onze tijdlijn

Het afgelopen decennium heeft social media een geheel nieuw ecosysteem gecreëerd waarin emoties, onzekerheden en persoonlijke verhalen de valuta van aandacht zijn geworden. Vooral vrouwelijke influencers spelen hierin een opvallende rol. Van bodyfit profielen tot accounts die waarschuwen voor narcistische mannen of die zichzelf presenteren als gids voor vrouwen met een druk hoofd of een gevoelig zenuwstelsel, er is een patroon zichtbaar dat antropologisch interessant is. Niet omdat deze vrouwen verkeerd zouden zijn, maar omdat hun online aanwezigheid vaak meer zegt over de moderne psychologie dan over de samenleving waartegen zij waarschuwen. Achter de stroom van advies, waarschuwingen en empowerment schuilt een onderlaag van onzekerheid die subtiel wordt omgevormd tot digitale identiteit.

Wie vandaag door TikTok of Instagram scrolt ziet waarschuwingen voor mannen die toxisch zouden zijn, die gaslighten, die manipuleren of die volgens de influencer in kwestie een narcistische persoonlijkheidsstoornis hebben. Tegelijkertijd zijn er vrouwelijke influencers die uitleggen hoe je meer rust kunt creëren in je leven, hoe je grenzen stelt of hoe je je energie beschermt. Wat opvalt is dat deze content zelden afkomstig is van evenwichtige vrouwen in de overgang of van professionals in de mentale gezondheidszorg. De groep die opvalt bestaat vooral uit vrouwen met kenmerken van ADD, borderline of een onstabiel zelfbeeld. Niet als diagnose, maar als herkenbaar gedragsprofiel dat in de antropologische literatuur wordt beschreven. Bron American Psychological Association.

Deze vrouwen worden sterk aangetrokken door grote publieken en door het idee dat hun persoonlijke worsteling waarde krijgt wanneer anderen hen volgen. In traditionele samenlevingen werd erkenning verkregen via familie, dorp of stam. In de moderne samenleving is social media voor velen het nieuwe dorp geworden. De dynamiek is alleen anders omdat de publieke beloning directer, intenser en vaak misleidend positief is. De digitale schouderklopjes zijn eindeloos en daardoor verslavend.

Een opvallend fenomeen is dat vrouwen met ADD of borderline bovengemiddeld gevoelig zijn voor stimuli en bevestiging. Social media geeft precies dat. Elke like voelt als een kleine geruststelling dat hun gevoelens, angsten en gedachten er mogen zijn. Hierdoor ontstaat een paradox. Online coachen zij anderen, terwijl zij zelf juist het vatbaarst zijn voor de onrust die zij proberen te bestrijden. Influencing wordt een copingmechanisme. De wereld wordt niet rustiger, de binnenwereld ook niet, maar de illusie van controle neemt toe.

Daarbij komt een tweede dynamiek die vaak over het hoofd wordt gezien. Vrouwen met borderline trekken in het dagelijks leven soms mannen aan met narcistische trekken omdat de emotionele intensiteit voor beide partijen vertrouwd voelt. De een voelt zich gehoord door de dramatiek van de ander, de ander voelt zich nodig door de bewondering die zij tonen. Het is een kwetsbare dans tussen behoefte aan erkenning en angst voor verlating. In het gewone leven komt dit soort relaties minder vaak voor dan social media doet geloven. Het probleem is dat digitale algoritmes niet laten zien wat gemiddeld is, maar wat extreem is. Bron Sherry Turkle MIT onderzoek over digitale identiteit.

De waarschuwingen voor narcistische mannen komen dus niet voort uit een weergave van de samenleving, maar uit de persoonlijke ervaring van een kleine groep vrouwen die hun ervaring projecteren op een breder publiek. De gemiddelde vrouw heeft deze waarschuwingen niet nodig omdat zij dit type man zelden ontmoet. De waarschuwingen zijn meer uitvergrotingen van persoonlijke patronen dan beschrijvingen van maatschappelijke risico’s.

Een andere subcultuur binnen vrouwelijke influencers bestaat uit vrouwen die zich profileren als strijders tegen mansplaining. Ze presenteren zichzelf als feministen die dapper opkomen tegen mannen die hen zogenaamd de maat nemen. Maar wie goed kijkt ziet iets anders. Deze vrouwen missen vaak sociale vaardigheid in het interpreteren van interacties. Wat zij mansplaining noemen is vaak een goedbedoelde uitleg die zij zelf hebben uitgelokt door om hulp te vragen. Omdat ze moeite hebben met nuance veranderen ze hun eigen sociale onhandigheid in een superkracht. Feminisme wordt een schild dat voorkomt dat zij hun eigen onzekerheden hoeven te onderzoeken.

Dit verschijnsel wordt bevestigd door sociaal psychologisch onderzoek waarin staat dat mensen met lage sociale sensitiviteit vaker negatief reageren op neutrale interacties. Bron Daniel Goleman Social Intelligence. Mannen hebben daarbij minder behoefte om emoties te analyseren en benoemen. Hierdoor ontstaat een asymmetrie in interpretatie. Vrouwen projecteren emoties op situaties, mannen reageren pragmatisch en zeggen niets om de sociale harmonie te bewaren. De vermeende mansplaining is vaak een misverstand dat ontstaat uit verschillen in communicatiestijl.

Een derde groep influencers vormt de bodyfit influencer, het type dat dagelijks sportfoto’s, progress shots of strakke yogaposes plaatst. Zij gaan prat op discipline en gezondheid, maar wat antropologisch opvalt is dat veel van deze profielen zijn ontstaan uit een diepgeworteld negatief zelfbeeld. Social media geeft dan een perfecte arena om constant bevestiging te krijgen. Complimenten van vreemden worden een externe bron van zelfwaarde. Dit maakt deze influencers paradoxaal kwetsbaarder. Onderzoek van de University of New South Wales toont aan dat vrouwen die hun lichamelijke identiteit koppelen aan validatie van buitenaf een hoger risico hebben op depressie en verstoorde lichaamsbeleving.

Deze vrouwen vertellen zichzelf dat ze anderen inspireren, maar wie tussen de regels door leest ziet een patroon van subtiele zelftwijfel. Elke foto is een vraag om bevestiging. Elke caption bevat woorden over discipline en zelfliefde, maar diezelfde woorden verraden een voortdurende strijd om te geloven wat zij posten. In privécontext erkennen veel van deze influencers dat zij nooit tevreden zijn met hun lichaam, zelfs niet wanneer volgers hen overspoelen met complimenten. Influencer zijn wordt een zoektocht naar een ideaal dat voortdurend verschuift.

De gemene deler tussen deze drie groepen vrouwelijke influencers is dezelfde. Ze bouwen een identiteit op rond hun kwetsbaarheid, maar verpakken deze kwetsbaarheid als kracht. Social media beloont niet de stabiele mens, maar de mens die intens voelt, fel reageert en haar emoties publiekelijk beheert. De algoritmes creëren een ecosysteem waarin de instabielste stemmen het luidst klinken en waarin persoonlijke onzekerheid wordt verheven tot collectieve werkelijkheid.

Dit betekent niet dat hun ervaringen onwaar zijn. Het betekent dat ze niet representatief zijn voor alle vrouwen. De moderne antropologische vraag is hoe deze online dynamieken ons beeld van vrouwelijkheid, relaties en mentale gezondheid vormen. Wanneer duizenden vrouwen luisteren naar waarschuwingen over narcistische mannen, terwijl de kans op een dergelijke relatie in de echte wereld laag is, ontstaat een cultuur van wantrouwen. Wanneer influencers mansplaining zien waar simpelweg sociale verwarring is, ontstaat een beeld van vijandigheid tussen mannen en vrouwen dat niet overeenkomt met de werkelijkheid. Wanneer bodyfit influencers hun eigen onzekerheid maskeren als discipline, creëren zij een publiek dat denkt dat geluk te koop is in de vorm van spiermassa en strakke foto’s.

De vrouw van vandaag moet navigeren tussen haar echte leven en het digitale koor van stemmen dat zegt hoe zij moet voelen, wie zij moet wantrouwen en hoe zij zichzelf moet vormgeven. De antropologische les van 2025 is dat social media geen spiegel is van de samenleving maar een vergrootglas van menselijke onzekerheid. Vooral de onzekerheid van vrouwen die zichzelf proberen te helen door anderen te vertellen hoe zij moeten leven. Influencing is voor hen geen roeping maar een poging om grip te krijgen op hun eigen emoties.

De moderne vrouw hoeft niet te leven naar de waarschuwingen, schema’s of adviezen van deze influencers. De meesten hebben dit soort gidsen niet nodig omdat hun leven niet wordt bepaald door extreme persoonlijkheidsdynamieken maar door gewone keuzes in een gewone wereld. De echte kracht van vrouwelijkheid ligt niet in het etaleren van kwetsbaarheid aan een publiek maar in het vermogen het leven te dragen zonder dat het applaus nodig is.